Phòng chống nghệ thuật hắc ám ngoài đời thật.
Bản dịch cho người không coi Harry Porter: Cách để không bị dắt mũi.
Ở trong Harry Porter, “Dark Arts” - Nghệ thuật hắc ám chỉ bất kỳ loại ma thuật nào được tạo ra để ảnh hưởng tiêu cực tới con người và sinh vật về thể chất lẫn tâm trí.
Bước ra ngoài thế giới thật, ta có nghệ thuật tương tự để tạo ảnh hưởng (tiêu cực) tới tâm trí của con người: Tuyên truyền (Propaganda).
Tuyên truyền (Propaganda) là việc đưa ra các thông tin (vấn đề) với mục đích đẩy thái độ, suy nghĩ, tâm lý và ý kiến của quần chúng theo chiều hướng nào đấy mà người nêu thông tin mong muốn.
Hầu hết trong mọi tình cảnh, tuyên truyền đều được sử dụng cho mục đích xấu – chúng khiến cho dư luận, người đọc có góc nhìn thiên về một hướng nhất định và không duy trì được góc nhìn khách quan về sự việc
Đặc biệt hơn, khi dư luận tiếp tục chịu sự ảnh hưởng của tuyên truyền lâu dài, những ý tưởng này sẽ ăn sâu vào trong tâm trí của họ, xây dựng lên một bức tường tư tưởng quá khích (extreme), dẫn đến các hành động mang tính chất thiên vị – hoặc ở một góc độ căng thẳng hơn – bao gồm tẩy chay, bạo lực, và bãi bỏ.
Tuyên truyền có thể được dễ dàng thấy ở thực tại, đặc biệt thông qua các video Tiktok, các bài viết trên Instagram:
Tổng hợp các dữ kiện theo thiên vị xấu để bôi nhọ, hạ thấp một tư tưởng chính trị, từ đó đề cao tư tưởng còn lại. – Rất dễ thấy ở trong cuộc bầu cử tổng thống Mỹ gần đây
Kêu gọi tẩy chay, khích lệ cá nhân bãi bỏ hay loại trừ cá nhân, cộng đồng, đất nước khác. – Với các chiến tranh đang diễn ra trên thế giới: Nga và Ukraine, Isreal - Hamas
Tuyên truyền ngoài ra, còn xuất hiện ở trong các sự kiện lịch sử.
Tuyên truyền ở góc nhìn lịch sử
Nhìn vào diệt chủng Campuchia, ta có chế độ Khmer Đỏ với tư tưởng xây dựng Campuchia trở lại thành một đất nước mới. Ở trong chế độ này, ta thấy được nhiều tư tưởng quá khích, mang tính tẩy chay và diệt chủng, bao gồm:
Phân biệt người nông thôn và người thành thị.
Nếu bạn ở nông thôn và không có bất kì mối liên kết nào với bộ máy chính phủ cũ, cũng như ủng hộ chế độ Khmer Đỏ - bạn là những con người “đặt lên nền móng của Campuchia.” Bạn được nhận toàn quyền, được tranh cử, bầu cử, hay quản lý các hợp tác xã.
Nếu bạn là người thành thị, bạn là những người có cuộc sống dễ dàng, bạn bóc lột và lợi dụng những người nông dân thành vị chăm chỉ làm việc để phục vụ cho bạn. Những người này sớm được chuyển về để làm việc ở nông thôn dưới các điều kiện khắc nghiệt, tước đi gần hết các quyền công dân. Hoặc tệ hơn, là bị chuyển vào tù để hành hạ.
Mong muốn một đất nước chỉ có người thuần dòng máu Campuchia.
Loại bỏ các cộng đồng dân tộc thiểu số Việt Nam tại Campuchia. Đồng thời, đẩy các lực lượng vũ trang ra ngoài vùng lãnh thổ, đặc biệt là tại vùng biên giới của Việt Nam
Thú vị hơn, chế độ Khmer Đỏ có niềm căm phẫn lớn với người Việt Nam. người Việt Nam được đề cập như là “Thành phần gây bệnh, vi khuẩn, hay những kẻ phản bội.” Riêng Pol Pot còn có một mục tiêu quá khích hơn, bao gồm câu nói “Mỗi người dân Campuchia đều phải giết được 30 người dân Việt Nam.”
Và để tuyên truyền cho các tư tưởng trên, chế độ Khmer Đỏ đã có các bước đi sau:
Tuyên truyền thông qua sách, báo, đài Radio, quốc ca, thơ,…
Đây là chính là phương pháp tuyên truyền phổ biến nhất không chỉ cho mỗi sự kiện này, mà là cho các sự kiện lịch sử khác lẫn hiện tại. Ta để thông tin, ý tưởng đó xuất hiện xung quanh cộng đồng càng nhiều, họ sẽ dần tin rằng đây là sự thật và tin theo nó.
Khai tử hết trường học, đại học, giáo viên, học sinh
Bất kì ai là học sinh học tốt, giáo viên, sinh viên đại học hay người biết tiếng đều bị khai tử. Mục đích của việc này là vì những đối tượng trên thường có học, có khả năng phân tích và suy nghĩ. Họ có thể nổi dậy và chống đối với các tư tưởng của Khmer Đỏ. Với các tư tưởng cực đoan như trên, việc loại bỏ các đối tượng này là cần thiết để thiết lập nên một cộng đồng chỉ đi theo một tư tưởng duy nhất.
Phòng chống nghệ thuật hắc ám ngoài đời thật
Nhìn lại về hiện tại, tuyên truyền vẫn không mất đi sức mạnh của nó. Con người vẫn tẩy chay nhau, thiên vị và cực đoan dưới sự ảnh hưởng của tuyên truyền.
Ta không thể nào loại bỏ được tuyên truyền. Con người không ngừng có tư tưởng, ý kiến riêng của mình, và họ không ngừng tìm kiếm những người có chung chí hướng. Dù không phải lúc nào chuyện này cũng xấu, nhưng ta cần phải học cách nhận biết khi nào nên dừng lại, tránh các sự kiện thảm thương trong quá khứ xảy đến với mình lần nữa.
Dẫu sẽ khó để gặp lại các tình cảnh mà các trường học, đại học, và người có giáo dục bị trực tiếp khai tử. Tuy nhiên, nếu bạn không biết cách để phòng chống, đứng vững trước các lời tuyên truyền, dắt mũi dư luận ở trên mạng hay đời sống, bạn cũng sẽ dần bị dính “bùa” của chúng.
Dưới đây chính là một vài dạng của nghệ thuật hắc ám ngoài đời thật, cũng như cách để chúng mình nhận biết và phòng chống nó:
Bùa lú (Confudus Charm) - Cái gì đúng, cái gì sai?
Bùa lú khiến cho đối phương trở nên lú lẫn, mất phương hướng với mục tiêu của mình.
Tuyên truyền chủ yếu là sự kết hợp giữa sự thật và bịa đặt để bóp méo góc nhìn của người đọc về vấn đề, sự kiện được đề ra.
Bùa này làm chúng ta lú vì ta lạc giữa một rừng thông tin giả và thật. Khi ta thấy thông tin không rõ ràng và có tính mâu thuẫn, hãy ngừng đọc ở nguồn đó và tìm kiếm các nguồn thông tin để đọc, tìm kiếm thêm các góc nhìn khác về sự việc.
Lời nguyền độc đoán (Imperius curse) - Khống chế hành vi và cảm xúc
Lời nguyền này là để khống chế, khiến một con người khác hành động theo ý của người sử dụng lời nguyền. Cũng tương tự như tuyên truyền, người viết thường sử dụng các từ đao to búa lớn hay phóng đại để khiến độc giả tin với tinh thần mãnh liệt.
Mỗi khi bạn đọc một nguồn thông tin nào và chúng cho bạn một cảm xúc mãnh liệt bất kỳ (bực tức, buồn bã, tự hào,…), hãy tự nhìn xem lại liệu thông tin có đang được sắp xếp để tạo ra cho mình cảm giác đó hay không. Nếu có, hãy xem lại liệu chúng có sử dụng các nguồn chính thống và thiên vị hay không.
Thường các thông tin không thiên vị sẽ không trao cho bạn cảm giác mãnh liệt về một bên bất kì, mà thay vào đó là cảm giác suy ngẫm, phân tích về hai bên để tự mình quyết định ai tốt ở mảng nào, tệ ở mảng nào.
Thuốc đa dịch (Polyjuice Potion) - Giả dạng thành người khác
Nhiều nguồn thông tin tuyên truyền còn sử dụng đến các thông tin, trích dẫn từ những người nổi tiếng và có sức ảnh hưởng, hay các nguồn thông tin chính thống để giả dạng, đánh lừa mình rằng thông tin này đáng tin.
Nhiều khi, ta còn thấy được những người được tự xưng, tự trao cho tấm bằng cấp hay background có giáo dục mà nhiều khi họ còn không có chỉ để khiến cho lời nói của họ trở nên uy tín, đáng tin hơn.
Hãy luôn cân nhắc về độ “tín” của nguồn thông tin. Người nói đó có thực sự nói thế hay không, ở trong tình cảnh nào? Nguồn đưa thông tin có thực sự uy tín không? Đã bao giờ bị lên án vì đưa thông tin sai sự thật hay thiên vị về bất kì chủ nghĩa, tư tưởng nào hay không?
Rất khó để ta biết thông tin nào là đúng, thông tin nào là giả. Thay vì ngồi dựa vào các nguồn thông tin ngoài kia và mong nó là sự thật, ta hãy tự mình mở rộng góc nhìn và kiếm được sự thật cho chính mình.
Luôn chuẩn bị tâm thế thông tin có thể bị sai. Tham khảo từ nhiều góc nhìn khác nhau, nói chuyện với người khác để tìm hiểu thêm, không vội hành động và đánh giá khi chưa biết lời nói bên phía còn lại.
Ở trong môi trường nơi mình được yêu cầu phải nghiên cứu và viết thường xuyên, khả năng tư duy, tạo luận điểm cho riêng mình và biết cách phân biệt thông tin đúng sai là hai khả năng được coi trọng nhất nhì. Tiếp xúc càng nhiều, mình càng phải chấp nhận được sẽ có những thứ sẽ không có sự thật.
Mình chỉ có thể chọn từ những thông tin xác thực hiện có, tự tạo nên lập trường của riêng mình và xây dựng nó. Khả năng suy nghĩ và đánh giá càng tốt, ta càng tách biệt được góc nhìn nhận, tư tưởng của mình với ảnh hưởng ngoài kia.
Hãy để các nguồn thông tin đó nâng tầm hiểu biết của mình, chứ không phải là quyết định tư tưởng, ý thức của mình.
Tiết học Phòng chống nghệ thuật hắc ám đến đây là kết thúc. Hi vọng bạn đã có một buổi học vui ;)
#wotn7 - Bài viết thuộc thử thách viết 30 ngày của khóa học Writing On The Net.
Nguồn tham khảo
“Cambodia 1975–1979.” United States Holocaust Memorial Museum, www.ushmm.org/genocide-prevention/countries/cambodia/cambodia-1975. Accessed 14 November 2024.
Smith, Bruce Lannes. “Propaganda - Modern Research, Evolution, Theories.” Britannica, 23 October 2024, www.britannica.com/topic/propaganda/Modern-research-and-the-evolution-of-current-theories. Accessed 14 November 2024.
Kudos Khởi vì đã sử dụng fictional material kể chuyện lịch sử rất sáng tạo. Keep up the good work nhe!!
Bài viết xứng đáng có thêm 2 like từ anh, kudos man!